Mannelijke witte romanpersonages blijven in de meerderheid, maar vrouwen spelen een sterkere sociale rol, blijkt uit het onderzoek waarop Roel Smeets vorige week in Nijmegen promoveerde.

Smeets las alle 170 Nederlandse romans uit 2012 die waren ingezonden voor de Libris Literatuur Prijs 2013. Nou ja, lezen deed hij ze niet allemaal, maar liet er een door hem ontwikkeld computerprogramma op los. Zijn software legt sociale netwerken in de romans bloot: welke groepen zijn vertegenwoordigd, wie gaat met wie om en wie vervullen spilfuncties?

Wat niet zal verbazen: van de in totaal 2137 onderzochte personages is de meerderheid man (60%). Ook is de romanwereld overwegend wit: slechts 10% van de personages heeft een migratieachtergrond.
Maar wat opvalt, is dat vrouwelijke personages vaker spil in een sociaal netwerk zijn dan mannelijke personages: ze spelen een verbindende rol en hebben meer relaties met anderen. Ook de niet-witte personages hebben een relatief belangrijke positie.

Net als in de samenleving wil het ook in fictie met integratie nog niet zo lukken, zag Smeets. Zo leven hoger en lager opgeleide, jongere en oudere en witte en niet-witte personages veelal gescheiden van elkaar. Niet zelden vormen conflicten tussen bepaalde groepen onderdeel van de verhaalthematiek.
Grote vraag is of fictie de werkelijkheid volgt of daar juist op vooruit loopt. Die vraag hoopt Smeets in vervolgonderzoek te kunnen beantwoorden.

Roel Smeets, Character Constellations: Representations of Social Groups in Present-Day Dutch Literary Fiction. Proefschrift Radboud Universiteit, 2020.