Uit de stapels jeugdboeken van 2019 koos ik de mooiste tien. Aanraders voor iedereen die wil ontdekken hoe mooi, ontroerend en inspirerend jeugdliteratuur kan zijn.
2019 was het eerste jaar zonder het vakblad Literatuur zonder leeftijd en het eerste (volledige) jaar zonder Leesplein. Het grote broertje Literatuurplein verdween eind 2019. Ook verdween de Gouden Lijst, de boekenprijs voor 12+ (maar die werd opgevangen door een expliciete 12-15 jaar-categorie bij de Griffels).
Daarmee werd het jeugdliteraire landschap kaler, maar gelukkig bracht het ook nieuw elan. Zo floreert de in 2018 gestarte Grote Vriendelijke Podcast en kwam Het Leesbureau met de nieuwe podcast VO Leest! En sinds dit najaar is er Jeugdliteratuur en didactiek: handboek voor vo en mbo. Hopelijk leiden podcast en handboek tot meer in jeugdliteratuur belezen en bevlogen leraren. Hard nodig gezien de laatste PISA-resultaten (een kwart laaggeletterde jongeren in Nederland).
En natuurlijk bracht 2019 ook genoeg mooie boeken. Ik koos uit de oogst van afgelopen jaar de tien mooiste jeugdboeken van 2019:
1. Bizar - Sjoerd Kuyper (Hoogland & Van Klaveren) - 12+
Een ode aan het leven, aan het creëren en (be)denken: 'Misschien bestaat alles wat je kunt bedenken echt, misschien bestaat niets echt en zijn er alleen gedachten. Maar wie denkt ze dan? Wie zit mij te bedenken?' Gelukkig heeft Sjoerd Kuyper Sallie Mo bedacht. Lees ook: De schrijflijntjes in Bizar.
2. De bijzondere woorden van Gioia - Enrico Galiano, vertaald door Ada Duker en Henrieke Herber (Luitingh-Sijthoff) - 15+
Een prachtig poëtisch-filosofisch verhaal over jezelf durven zijn, de liefde en het leven. Met als bonus een lijst met onvertaalbare kernachtige woorden.
3. Wat je moet doen als je over een nijlpaard struikelt - Edward van de Vendel & Martijn van der Linden (ill.) (Querido) - 9+
Een dichtbundel waar je vrolijk van wordt. Het taal- en denkplezier spatten van de bladzijden af.
4. De weglopers - Ulf Stark & Kitty Crowther (ill.), vertaald door Edward van de Vendel (Querido) - 9+
Opa en kleinkind vormen in jeugdboeken altijd al een ijzersterk verbond, met de dood als onvermijdelijke derde, maar zelden zo mooi als in dit boek.
5. Tijger - Jan Jutte (Lemniscaat) - 4+
Een ontroerend prentenboek over de kunst van het liefhebben en het loslaten. Prrrr.
6. Het werkstuk - Simon van der Geest & Karst-Janneke Rogaar (ill.) (Querido) - 10+
Over de 12-jarige Eva die van haar schoolwerkstuk niet minder dan een levensstuk maakt: over het echte leren dat leven heet.
7. Niemand ziet het - Dolf Verroen & Charlotte Dematons (ill.) (Leopold) - 10+
Een autobiografisch getint portret van een jongen anno 1947 die op jongens valt, verteld in bedrieglijk eenvoudige, maar juist geraffineerde spreektaal.
8. Drama queen - Derk Visser (Gottmer) - 12+
ADHD, een achterbuurt, een tienermoeder, lesbische gevoelens. Dit boek heeft ogenschijnlijk alle ingrediënten van een probleemboek, maar Derk Visser omzeilt die klippen vakkundig en weet er een overtuigend verhaal van te maken.
9. Wat de zee vertelt - Julia Drake, vertaald door Maren Mostert (Moon) - 15+
Over familiebanden en relaties die schipbreuk kunnen leiden. Een vette knipoog naar Shakespeares Twelve Night, met een mooie eigentijdse twist in de plot. 
10. Frankenstein - Mary Shelley, hertaald door Maria Postema (Blossom Books) - 14+
Een mooie hervertelling die dicht bij verhaal en taal van het origineel blijft. Een verfrissende keuze in een tijd waarin klassiekers steeds vaker in moderne taal naverteld schijnen moeten te worden.
Ik wens iedereen een mooie start van 2020. Op naar een mooi nieuw boekenjaar!
