Maakt het voor de leesbeleving uit of een verhaal een ik-verteller of hij-/zij-verteller heeft? Een cognitieonderzoeker van de Radboud Universiteit zocht het uit.

Ik of hij/zij
Tijdens lezen gebeurt er van alles in je hoofd. De onderzoekers van het Nijmeegse Donders Instituut voor Hersenen, Cognitie en Gedrag proberen daar meer over te weten te komen. Zo deed promovenda Franziska Hartung in 2016 een experiment om te achterhalen wat het vertelperspectief doet met onze leesbeleving. Ze selecteerde acht korte verhalen van bekende Nederlandse schrijvers, zoals Marga Minco, Tommy Wieringa, Bernlef, Sylvia Witteman en Thomas Rozenboom. In de helft van de verhalen was het hoofdpersonage een ik en in de andere helft een hij of zij. Van ieder verhaal maakte ze een tweede versie waarin de 'ik' in een 'hij' of 'zij' werd veranderd en omgekeerd.

Wat de lezers vertelden
De deelnemers aan het experiment kregen acht verhalen voorgeschoteld, vier met een ik en vier met een hij of zij in de hoofdrol. Daarna vulden ze een vragenlijst in over hun leesbeleving. Daaruit bleek dat lezers sterker meeleven met verhalen met een ik-verteller. Ze vinden deze verhalen ook leuker.

Wat hun huid vertelde
Maar er valt nog meer over te vertellen. Hartung had namelijk nog iets gedaan: terwijl de deelnemers de verhalen lazen, heeft zij hun Skin Conductance Response gemeten met twee kleine elektrodes aan hun vingers. Bij sterke emoties neemt namelijk de hoeveelheid vocht en daarmee de elektrische weerstand van onze huid toe. Zo kon Hartung meten of mensen emotioneel betrokken raken bij het verhaal. De huid bleek een ander verhaal te vertellen dat de lezers zelf: mensen vertoonden sterkere emoties tijdens het lezen van een verhaal met een hij/zij-verteller.

Hartung en haar collega's publiceerden hun resultaten in PLOS ONE.